باورهاي غلط درباره سرماخوردگي كودكان
باورهاي غلط درباره سرماخوردگي كودكان که همه باید بدونیم امان امااااان از این دکتر های بی سواد...
باورهاي غلط درباره سرماخوردگي كودكان
علاوه بر باورهاي غلط والدين كه فكر ميكنند، هر كودكي كه تب ميكند يا آبريزش بيني دارد و زياد عطسه ميكند، سرماخورده است، مشكل اساسيتر اين است كه هنوز بسياري از والدين و به خصوص مادران نميدانند كه بهترين عكسالعمل در هنگام سرماخوردگي كودك چيست؛ هنوز بسياري از مادران سرماخوردگي را با خيلي از بيماريهاي عفوني اشتباه ميگيرند و اقدام به درمان هاي خودسرانه ميكنند؛ هنوز خيلي از والدين نميدانند كي بايد كودكشان را نزد پزشك ببرند؛ و بالاخره اين كه حتي نميدانند كدام دارو براي فرزندشان مفيد است و كدام نيست.
نمونه بارز آن استفاده از آنتيهيستامينها و شربتهاي سرماخوردگي در كودكان است. همين چند هفته قبل، اداره نظارت بر مواد غذايي و دارويي آمريكا اعلام كرد مصرف داروهاي سرماخوردگي و ضدسرفه به خصوص آنتيهيستامينها با نسخه پزشك يا بدون آن، در كودكان كم سن به ويژه در كودكان زير 2 سال ميتواند منجر به عوارض مرگبار شود.
آقاي دكتر، چرا بچهها سرما ميخورند؟
وقتي كودك سرما ميخورد، تصور مادر اين است كه كودكش حتماً ضعيف شده كه مبتلا به سرماخوردگي شده است. بنابراين در كودكي كه چندبار دچار سرماخوردگي ميشود، مادر نگران است كه شايد كودك دچار بيماري نقص سيستم ايمني شده باشد.
چرا ميگوييد مادرش فكر ميكند؟ يعني ميخواهيد بگوييد سرماخوردگي اصلا ربطي به تضعيف سيستم ايمني بدن ندارد؟
خير، به هيچوجه. ببينيد حدود 10 تا 15 درصد از كودكان زير 3 سال، سالانه حدود 10 تا 12 بار ميتوانند دچار سرماخوردگي شوند و 80 درصد از آنها حداقل سالانه 6 تا 8 بار اين بيماري را تجربه ميكنند. بنابراين تعداد دفعات زياد سرماخوردگي، به معناي نقص در سيستم ايمني بدن كودك نيست.
اين روند تا چه سني قرار است ادامه داشته باشد؟
اين روند تا قبل از 3 سالگي است. اما بعد از 3 سالگي تعداد دفعات سرماخوردگي كودك تا 4 بار در سال كاهش مي يابد.
در مورد آلرژي چطور؟ چون اغلب والدين با طولاني شدن علائم اين بيماري، آن را با سرماخوردگي اشتباه ميگيرند.
دقيقاً همينطور است. در حاليكه هر كدام از اين بيماريها درمان خاص خود را دارند، مادر با اين تصور كه كودكش سرماخورده، از داروهاي سرماخوردگي براي كودكش استفاده ميكند و همين امر منجر ميشود كه علاوه بر بهبود نيافتن كودك، مادر از داروهاي ديگر با دوزهاي شديدتر استفاده كند كه در نهايت تداخل دارويي و بدتر شدن وخامت بيماري را به همراه خواهد داشت.
كيپ شدن بيني يكي از شايع ترين علائم اين بيماري است و خيلي از مادران براي باز كردن راه بيني مسدود شده كودك خود از قطرههاي بيني بزرگسالان مثل فنيلافرين استفاده ميكنند. اين قطرهها تأثيري در باز شدن راه تنفسي كودك دارند؟
خير، در اين مواقع علاوه بر قطره فنيل افرين، مادر فكر ميكند كه راه بيني كودك را با هر چيزي ميتواند باز كند؛ مثلا بعضي از مادران شير خود را داخل بيني كودك ميريزند، در حاليكه شير چربي دارد و وقتي كودك نفس ميكشد، اين قطرات شير وارد ريه مي شوند و ذاتالريه ايجاد ميكنند. علاوه بر اين، شير محيط مناسبي براي رشد ميكروب است، درحاليكه بيني هم پُر از ميكروب بوده و در اين حالت زمينه براي تكثير ميكروب ها فراهم ميشود. فنيلافرين هم عوارض زيادي براي كودك دارد كه ما به هيچوجه استفاده از آنها را توصيه نميكنيم.
خب اگر از قطرههاي آنتيهيستامين مثل فنيلافرين استفاده نكنند، پيشنهاد شما براي برطرف شدن اين مشكل چيست؟
در مدت سرماخوردگي ما بايد راه بيني كودك را با استفاده از قطره بيني كلرورسديم باز كنيم، چون قطرههاي ديگر وابستگي به دارو ايجاد ميكنند و ممكن است كه حتي بعد از مصرف، بيني كودك بيشتر كيپ شود.
ميگوييد از آنتيهيستامينها نبايد براي نوزادان استفاده كرد. شربتهاي سرماخوردگي بچهها هم آنتيهيستامين دارند. پس براي چه اين شربتها را درست ميكنند؟
ببينيد، محدوديت داروها به سن بچه بر ميگردد.
دادن يك سري از داروها در كودكان كمتر از 6 ماه بهطور كامل ممنوع است؛ بهعنوان مثال شربتسرماخوردگي، قطره فنيلافرين و آنتيهيستامينها اصولا نبايد براي بچههاي زير 6 ماه استفاده شوند. البته در زير 3 ماهگي اين داروها مطلقا قدغن هستند و در 3 تا 6 ماهگي بهطور نسبي قدغن بوده و بين 6 ماه تا 2 سال هم توصيه مي گردد كه از آنها استفاده نشود. بررسيهاي سازمان غذا و داروي آمريكا هم نشان داده كه شربت سرماخوردگي دكسترومتورفان در زير 2 سال به هيچوجه نبايد استفاده شود.
اين داروها چه عوارضي را ميتوانند در اين دوران داشته باشند؟
بررسيهاي مختلف نشان داده كه مصرف آنتيهيستامين در كودكان در اين سنين هم منجر به بيقراري ميشود و هم گاهي باعث ميشود كه كودك تشنج كند. علاوه بر اين آنتيهيستامين ضربان قلب را بالا ميبرد و خوابآلودگي ايجاد ميكند. حتي ديده شده براي كودكان زير 2 سال شربت سرماخوردگي و آنتيهيستامين اصلا اثر ندارد.
خيلي از خانوادهها حتي از اين داروها بهعنوان ضدسرفه استفاده ميكنند. در اين مورد هم منع مصرف وجود دارد؟
بله. صددرصد. اصلا ما نبايد سرفه را در كودك از بين ببريم. چون سرفه يك مكانيزم دفاعي است كه ترشحات ريه را بالا ميآورد و كودك دچار ذاتالريه نميشود، اما اگر ما با استفاده از اين داروها، سرفه را در كودك از بين ببريم، اين ترشحات داخل ريه باقي مانده و ماندگاري بيماري را بيشتر ميكند.
يعني شما ميگوييد شربتهاي ضد سرفه بيشتر ضرر دارند تا منفعت؟
نه! ما فقط شربت ضدسرفه را زماني به كودك ميدهيم كه سرفه در خواب و غذاخوردن كودك اختلال ايجاد كند. چون خاصيت آنتيهيستامين اين است كه ترشحات ريه را غليظ ميكند و همين غلظت، فرد را دچار بيماري ذاتالريه ميكند. پس آنتيهيستامينهايي مثل ديفنهيدرامين، پرومتازين و هيدروكسيزين بايد بالاي 2 سال و فوقالعاده با احتياط مصرف شوند، چون هر لحظه انتظار عوارض اين داروها را بايد كشيد.
پس اجازه دهيد يك بار داروهاي مجاز براي كودك مثلا يك ساله را مرور كنيم.
بله، بيشترين تجويز ما قطره كلرورسديم است كه روزي 3 تا 4 بار و نيم ساعت قبل از شيردهي بايد استفاده شود تا راه بيني كودك باز بماند. در ضمن اگر كودك تب شديدي نداشت و بيقرار نبود، از تببر استفاده نميكنيم، ولي اگر تب كودك شديد بود، در فواصل 4 تا 6 ساعت يكبار از قطره استامينوفن استفاده ميكنيم.
اگر هم كودك واقعاً به شربت سرماخوردگي نياز دارد، روزي 3 نوبت با فواصل 8 ساعت ميتواند استفاده شود.
براي كاهش دردهاي عضلاني چه كار بايد كرد؟
اين دردها ممكن است با عفونت و درد گوش همراه باشد. تسكين اين درد بايد با استامينوفن صورت گيرد، ولي متأسفانه هنوز خيلي از والدين با دود سيگار سعي در كاهش درد گوش دارند در حالي كه اين كار اصلا فايده ندارد. البته گرم كردن ناحيه دردناك كمي تسكين دهنده است، منتها دود سيگار بهويژه اگر كودك آلرژي داشته باشد، بيماري او را تشديد ميكند.
كودكي كه سرما ميخورد، مسلما اشتهايش كم است و همين مادر را نگران ميكند. آيا درست است كه در اين مواقع كودك را وادار به خوردن غذاي بيشتري كنيم؟
خير، در اينجا مادر بايد تعداد دفعات غذا دادن را بيشتر كند، نه اينكه او را وادار به خوردن غذاي بيشتري در يك وعده كند.
به توصيههاي تغذيهاي در دوران سرماخوردگي هم اشاره ميكنيد؟
بسته به سن كودك بايد توصيههاي تغذيهاي را رعايت كرد. اگر كودك شيرخوار بود، بايد فواصل شيردهي كمتر شود. از مايعات زياد استفاده شود. محدوديت غذايي راهم براي كودك ايجاد نكنيم البته اگر آلرژي در كار نبود، چون كودك در اين دوره كماشتها است و با محدوديت غذايي ممكن است زياد وزن از دست بدهد.
مسئله ديگري كه باعث وحشت مادران ميشود، تب كودك است و مادر فكر ميكند كه اين تب منجر به تشنج ميشود. در چند درصد موارد تب كودك با تشنج همراه است؟
ببينيد، مقدار تب در سرماخوردگيها خفيف است و در ضمن كودك زير 6 ماه هنگام تب به هيچوجه تشنج نميكند، مگر اين كه بيماري ديگري در كار باشد.
حالا يك سؤال ديگر. اگر مادر تمام اين نكات را بداند، نيازي به مراجعه به پزشك هست؟
اگر مادر اقدامات اوليه را براي جلوگيري از عود سرماخوردگي انجام دهد، مثل استفاده از مايعات و قطره بيني و دستگاه بُخور، در صورت ادامه بيماري، بايد به پزشك مراجعه كند، چون شايد بيماري را به درستي تشخيص نداده باشد.
آنتيبيوتيكها تأثيري در درمان بيماري دارند؟
متأسفانه تصور غلط ديگر اين است كه خيلي از مادران فكر ميكنند سرماخوردگي كودكشان با آنتيبيوتيك برطرف ميشود و براي همين، قبل از مراجعه به پزشك، به كودك آنتيبيوتيك ميدهند. از طرف ديگر، اين گروه از مادران اصرار دارند كه حتي اگر پزشك هم براي كودك آنتيبيوتيك تجويز نكند، كودك را به اميد تجويز اين دارو، به پزشك ديگري ارجاع دهند، در حاليكه نوع ميكروب سرماخوردگي با نوع ميكروب بيماريهاي ديگر متفاوت است و آنتيبيوتيك هيچ جايي در درمان آن ندارد.
آقاي دكتر، تصور خيلي از والدين اين است كه سرماخوردگي كودكشان، بدن او را مستعد ابتلا به سرماخوردگي بعدي ميكند يا از سرماخوردگي بعدي جلوگيري ميكند. به نظر شما اين باور درستي است؟
خير، سرماخوردگيها ممكن است پي در پي بوده و عوارض داشته باشند، ولي اينكه يك سرماخوردگي منجر به سرماخوردگي بعدي شود، اصلا درست نيست.
علاوه بر اين، يك سرماخوردگي به هيچوجه از سرماخوردگي بعدي جلوگيري نميكند، چون ما ويروس هاي زيادي داريم كه هر كدام براي كودك بيماريزا هستند، مثل رينو ويروس، ويروس آنفلوانزا و... . اگر مادر اين ها را بداند، هر بار كه كودك سرما ميخورد، توهم اين را ندارد كه بدن كودكش مستعد ابتلا به سرماخوردگي بعدي شده است.
واكسن آنفلوانزا و نقش ايمنكننده آن در مقابل سرماخوردگي چيست؟
متأسفانه اين واكسن به غلط به عنوان واكسن سرماخوردگي تبليغ ميشود، در حاليكه بيش از صد نوع ويروسي كه وارد بدن ميشوند، شايد فقط يك يا دو تا از آنها مربوط به آنفلوانزا باشند و چون علائم آنفلوانزا شديد است، اين واكسن براي ويروسهاي مربوط به آن توليد مي شود، نه براي بقيه ويروسها.
زدن واكسن آنفلوانزا از سرماخوردگي با ويروسهاي ديگر جلوگيري نميكند.
منبع: